AMERIKANISERING

Amerikanisering is een term die veel is gebruikt om de ontwikkeling te duiden waarbij elementen uit 'de Amerikaanse cultuur' werden overgenomen in andere plaatsen op de wereld. Bluegrass wordt hiermee vaak in verband gebracht: het is immers typisch Amerikaanse muziek, die nu wereldwijd wordt gezongen. Het is natuurlijk ook vreemd: mannen uit het platte Nederland die vol overtuiging zingen over het leven in de bergen. Maar amerikanisering is meer dan alleen het overnemen van muziek of gebruiken, het gaat ook om grotere fenomenen zoals modernisering, maar ook de verspreiding van het idee van massaconsumptie. Zodoende heeft de term een negatieve bijsmaak gekregen. In de sociologie bestaat er zelfs een theorie die het een stap verder trekt en de 'McDonaldization of Society' bespreekt. Hierin wordt een model geschetst voor de rationalisering die zich langzaam over de wereld verspreidt. Dit is een samenkomst van efficiëntie, voorspelbaarheid, berekenbaarheid en beheersbaarheid, de grootste kenmerken van een Amerikaanse fastfoodketen, die langzaam ook andere vlakken van de maatschappij lijken te domineren. Maar in hoeverre is de verspreiding van bluegrass verbonden met deze Amerikanisering?

Wie zich verdiept in de muziek zal vele elementen uit Amerika terugvinden. De instrumenten, de kleding, de gebruiken en de teksten. Tezamen wekken zij al snel de suggestie dat bluegrassliefhebbers vanzelfsprekend een band met Amerika hebben. Dat het misschien zelfs een noodzakelijk kwaad is om de muziek te begrijpen. Een lange paneldiscussie op European World Of Bluegrass festival over deze thematiek heeft echter anders uitgewezen. Affiniteit met het land is bij velen wel aanwezig, maar voert niet de boventoon en bij anderen zelfs afwezig. Daarnaast is ook de ontstaansgeschiedenis van de muziek en de overlevering niet enkel volgens Amerika verlopen. Uit reacties bleek dat bluegrass landsgrenzen overschrijdt en daarmee ook culturele verschillen. Bluegrass is in deze dan ook niet zo zeer een voorbeeld van een toenemende amerikanisering van de wereld, maar eerder een tendens waarin mensen doormiddel van mondiale culturen haar eigen lokale tradities kan uitten (DeHart & Kontogeorgopoulos, 2006). Zo kent Japan een kleine muziekgemeenschap die de bluegrass omarmt om zo van de populaire pop muziek en de homogene nationale cultuur te kunnen ontsnappen. Hoewel deze muzikanten gebruik maken van Engelse liederen, zien zij bluegrass als hun eigen authentieke muzikale expressie. Het genre is dan wel in Amerika is ontstaan, het betreft allang niet meer enkel Amerikaanse muziek (DeHart & Kontogeorgopoulos, 2006).

Het gaat erom dat iemand de juiste kern, het juiste gevoel kan raken met zijn of haar muziek. De virtuositeit, de snelheid en ultieme beheersing van het instrument, die de meeste bluegrassmuzikanten eigen is, verwijst wellicht naar een vleugje rationalisering. Hier staat echter altijd een heftige gevoelsbeleving tegenover. In bluegrass zul je dan ook weinig terugvinden van de gestructureerde machine van het dagelijks leven. Integendeel.

Mocht je verder in deze thematiek willen duiken, raadpleeg dan het lopende cultuurwetenschappelijk onderzoek van Loes van Schaijk: 'The Green and Blue Grass of Home' op www.kunstendenkwerk.nl.

Literatuur:

DeHart, M. Kontogeorgopoulos, N. (2006) The Human Connection. Puget: University of Puget