Apollo en Dionysus

In het interview dat wij hebben afgenomen met Ton Nabben bracht hij heel mooi de tweestrijd naar voren die ons al vanaf het begin interesseerde als het gaat om de rave scene; hoe zijn de regel en de roes te combineren? Hoe te balanceren tussen regels en roes? Ton Nabben introduceerde bij ons de oude Griekse mythologie van Apollo en Dionysus. Beiden zijn zonen van Zeus; Apollo is de god van de rede waartegenover Dionysus de god van de extase en intoxicatie is.

Apollo staat voor de regelmaat en de orde, voor een zeker ritme en beheersing en is in die zin de tegenpool van Dionysus. Dionysus is de god van de roes, het feest, de grensoverschrijding en van het risico durven nemen. Deze twee hebben elkaar nodig, ze zijn verbonden. Apollo en Dionysus moeten met elkaar in balans zijn. Het samenspel en de strijd tussen Apollo en Dionysus zit in elk mens, het is een krachtenspel; wanneer laat je jezelf gaan en wat zijn je grenzen?

Nabben wijst ook op een tweedeling die gemaakt kan worden als het over Dionysus gaat. Hij noemt dit de roes-kunstenaar en de roes-knoeier. Respectievelijk heb je de kunstenaar, die heel goed weet waar zijn of haar grenzen liggen en deze niet snel zal overschrijden. De roes-knoeier daarentegen weet niet hoe hij verantwoordelijk moet omgaan met het doseren van drugs en alcohol en daarmee in de problemen komt. De roes-knoeier komt hiermee dan ook vaker in de media (dan de roes-kunstenaar).

Collective effervescence

Collective effervescence is wat, volgens de Duitse socioloog Émile Durkheim, voorkomt wanneer een groep mensen samenkomt en hierdoor een bepaalde energie creëert en ervaart. Dit gebeurt ook tijdens een rave. Door deze 'collectieve energie' kunnen mensen anders handelen dan dat ze in hun dagelijkse leven doen. Dit fenomeen plaatst hij tegenover de sociale structuur waar elk mens zich in bevindt. In deze lijn zou collective effervescence gerelateerd kunnen worden aan de mythe van Dionysus. Namelijk dat in het moment van collective effervescence een mens of groep de regels en de dagelijkse sleur even loslaten. Tegelijkertijd is collective effervescence niet per se gebaseerd op roes en staat deze in een wat andere verhouding tot de sociale structuur. Durkheim ziet de sociale structuur als iets dat een vervreemdend karakter heeft. Ervaringen met collective effervescence zijn volgens hem een fundamentele behoefte van de mens om vervreemding tegen te gaan. Door deze ervaring van collective effervescence wordt de morele eenheid van groepen bevestigd door het samenzijn en worden de sociale verbanden versterkt. Hierdoor staan collective effervescence en de sociale structuur constant met elkaar in relatie. Een voorbeeld hiervan is een protest door een grote groep mensen. Een protest is een moment van collective effervescence waarmee mensen hun morele eenheid en sociale banden bevestigen. Dit moment klinkt vervolgens door in hun sociale structuur. Mensen op een rave kunnen een moment van collective effervescence ervaren en ook al heeft een rave geen directe politieke agenda zoals een protestgroep deze kan hebben, ze bevestigen de morele waarden die zij met elkaar delen en hun sociale banden. Sommige mensen vinden deze ervaringen in de kerk of op carnaval maar de mensen die wij hebben gevolgd vinden deze ervaring op een rave. Op deze manier functioneert de collective effervescencedie ervaren kan worden tijdens het raven als een uitlaatklep, wat een vitaliserende werking heeft op de sociale structuur. Tijdens deze feesten kunnen de feestgangers voelen dat zij 'echt' leven, zodat zij weer met een gerust hart de sociale rollen die de samenleving van hen vraagt kunnen vervullen.