Raves: een korte introductie

Raves zijn culturele evenementen waar jongeren samenkomen om te dansen op elektronische muziek. De muziek, het aantal deelnemers, de thematiek, de sfeer en de locatie verschillen van rave tot rave. Het evenement kan bijvoorbeeld plaatsvinden op een groot buitenterrein, in een loods of een oude fabriekshal. Het gebruik van de term 'rave' vind zijn oorsprong in Groot Brittannië; specifiek in Londen. Hier werd de term gebruikt om te verwijzen naar wilde 'Bohemian parties' die plaats vonden eind jaren '50. In het begin van de jaren '60 werd het woord meer in zijn algemeenheid gebruikt in de 'mod' jeugdcultuur om een wild feestje te beschrijven. Mod is afgeleid van het woord modernist en was een subcultuur in Londen; leden droegen op maat gemaakte pakken en werden vaak geassocieerd met het nachten lang dansen in clubs onder invloed van de harddrug amfetamine. De term 'raves' werd weer nieuw leven ingeblazen in de jaren '80 toen de term naar acid house feesten verwees (acid house is een sub-genre van house muziek, met als kenmerkend onderdeel het 'squelching' bas geluid dat geproduceerd werd door een elektronische synthesizer- sequencer).

In Nederland wordt de term 'rave' meestal gebruikt om feesten te duiden die worden gegeven zonder de juiste vergunningen voor de locatie, (brand)veiligheid en de verkoop van drank. Dit soort feesten vinden dus vaak illegaal plaats en om deze redenen wordt ook de locatie van een rave tot op het laatste moment geheim gehouden en wordt door middel van mobiele telefoons of via websites gecommuniceerd waar de rave plaats zal vinden. Deze feesten zijn vaak gratis en zijn niet onderheven aan de regels die in de clubs gelden.

Maar tegenwoordig zijn er vele festivals en feesten die net als een illegale rave plaastvinden op een buitenterein of in een loods, waar dezelfde soort muziek wordt gedraaid en mensen samen komen om op deze electronische muziek te dansen, alleen zijn de organisatoren van deze feesten wel in het bezit van een vergunning. Dit betekent dat de organisatie zich aan bepaalde regels moet houden, zoals sluitingstijden en het inhuren van beveiliging. Er moet ook een entreeprijs geheven worden, vanwege de kosten die met het organiseren van een aan-regels-onderworpen feest gepaard gaan. Of deze feesten nog onder de noemer rave vallen, is voor sommige een twistpunt. Maar deze feesten roepen vaak dezelfde ervaringen op en om die reden maken wij in ons onderzoek geen essentieel verschil tussen de illegale en de legale rave, het gaat ons om de ervaring.

Wij zijn geïnteresseerd in de ervaring van mensen die op deze feesten 'uit hun dak gaan'. Wat betekent het eigenlijk dat mensen 'helemaal uit hun dak willen gaan' op feesten waar zij samen met anderen bewegen op muziek, veelal onder invloed van drugs. Om deze betekenis te onderzoeken hebben wij er voor gekozen een aantal elementen die op elke vorm van een rave aanwezig zijn vanuit een antropologische en sociologisch perspectief te bekijken. We zullen daarom kijken naar de betekenis van muziek, drugs, en samenhorigheid op een rave, vanuit de beleving van diegene die daaraan deelnemen. We doen dat aan de hand van een beknopte beschrijving waarin de volgende elementen aan de orde komen: een korte geschiedenis, de huidige tijdsgeest, de ervaring van muziek, drugsgebruik en de creatie van een tijdelijke alternatieve sociale structuur.

Terug naar boven

Een korte geschiedenis: Ton Nabben

Tijdens het vooronderzoek voor onze documentaire, Rave Je Rot, hebben wij een interview afgenomen met Ton Nabben. Ton Nabben heeft de historische trend van het Amsterdamse uitgaansleven bestudeerd; zijn onderzoek is voornamelijk gericht op drugsgebruik binnen de Amsterdamse uitgaanscircuit. Hij onderzoekt dit overigens nog steeds. Nabben is als docent en drugsonderzoeker verbonden aan het Bonger instituut voor Criminologie in Amsterdam. In 2010 promoveerde hij als criminoloog (Faculteit der Rechtsgeleerdheid, UvA). In zijn proefschrift High Amsterdam: Ritme, Roes en Regels in het uitgaansleven (2010) heeft hij zijn resultaten uiteengezet. Voor een korte geschiedenis over de ontwikkeling van de rave feesten in Amsterdam kunt u het filmpje aan de rechterzijde bekijken.

Bron: Nabben, T. (2010) HIGH AMSTERDAM. Ritme, roes en regels in het uitgaansleven. Amsterdam: Rozenberg Publishers

Terug naar boven

Huidige Tijdsgeest: Authenticiteit en Prestatie maatschappij

Onze samenleving is meer en meer een authenticiteitscultuur (Handler 1986). Volgens Lionel Trilling (zie Handler 1986) zijn wij als kinderen van het moderne ideaal van authenticiteit 'characteristically anxious about being, about 'reality', or, more particular, about our lack of reality about our lives which seem, as the popular term has it 'unreal' (Handler 1986: 3). Trilling stelt dat het feit dat het woord authenticiteit onderdeel is geworden van ons dagelijkse vocabulaire wijst op onze angst over de kwaliteit en geloofwaardigheid van ons bestaan. We zijn voortdurend bang dat we niet 'echt' leven.

Om een beter inzicht te krijgen in de relatie tussen de maatschappij en het moderne ideaal van authenticiteit, is het van belang om kort stil te staan bij de achtergrond van dit ideaal. Volgens meerdere auteurs moeten we naar de ideeën van de filosoof Jean Jacques Rousseau kijken voor de wortels van het moderne ideaal van authenticiteit (Guignon, 2004; Handler, 1986; Lindhom, 2008). Rousseau ontwikkelde zijn idee over het 'sentiment of being':

To live is to make use of our organs, ourselves, our faculties, every part of ourselves which gives

us the feeling of our own existence. The man who has lived the longest is not he who has passed

the greatest number of years, but he who has felt live (Lindholm 2008 :8).

Diegene die 'echt' leeft, is hij of zij die het leven voelt. Maar volgens Rousseau zet de maatschappij ons aan tot een onoprecht rollenspel (Handler 1986: 3). Studeren en werken worden in onze samenleving nog steeds vaak gezien als een rollenspel dat de samenleving ons voorschrijft. Om een authentiek bestaan te leven moeten we volgens Rousseau dus losbreken uit de rollen die de samenleving ons voorschrijft.

Maar tegelijkertijd leven we in een kapitalistische samenleving, waarin 'alles' mogelijk is als je maar hard werkt. Als we succes willen hebben moeten we studeren en carrière maken. We moeten dus netjes de rol van student of werknemer vervullen, maar tegelijkertijd moeten we juist het leven voelen. Er is een grote vrijheid in keuzemogelijkheden, maar tegelijkertijd moeten we presteren en carrière maken, want de tijd dringt.

Lindholm (2008) wijst ons er op dat een verlangen naar authenticiteit mensen kan aansporen tot extreme vormen van zelfopoffering en nemen van risico´s. Je ziet dit bijvoorbeeld terug in de uitspraak 'YOLO' (You Only Life Once), de moderne variant van carpe diem, oftewel pluk de dag. De term YOLO wordt vooral ironisch gebruikt als een vrijbrief voor alle plichten die met het gebruik van deze term verzuimd kunnen worden. Maar het is een concept dat een prominente rol in onze samenleving heeft ingenomen. We moeten in het hier en nu leven, zodat we voelen dat we echt leven. Maar hoe komen we tot zo'n gevoel, hoe leven we hier en hoe zorgen we er voor dat wij 'echt' leven? Daar zijn veel manieren voor, waar naar onze mening 'raven' er één van is.

Bronnen:
Handler, R (1986) Authenticity. Anthropology Today 2(1): 2-4
Lindholm, C (2008) Culture & Authenticity. London: Blackwell. Introduction

Terug naar boven

De Rave Ervaring

Terug naar boven

Ervaring van Muziek

Op raves wordt er versterkte elektronische muziek gedraaid, vaak door live DJ's. De muziek genres bestaan meestal uit (acid) house, (hardcore) techno, dance en (psychedelic) trance. DJ Joost van Bellen en Dimitri Kneppers worden gezien als de pioniers van de elektronische muziek in Amsterdam. Een goede DJ op een rave speelt in op het gevoel in de ruimte en voelt aan waar mensen behoefte aan hebben. De muziek leidt zo de avond, zet de sfeer neer, bepaald voor velen het gevoel van de avond en wekt een lichamelijke ervaring op. Tijdens de rave draait alles om het sensuele hier-en-nu: 'being in your body and out of your mind' (Rill 2010: 144). Rill omschrijft in zijn artikel Identity Discourses on the Dancefloor (2010) hoe de deelnemers van een rave de wereld op een zeer belichaamde manier ervaren. 'It is a somatic experience that silences the inner language so prevalent in our waking consciousness, allowing the dancer to live quite literally "in-the-moment'' (Rill 2010: 152). Op een rave wordt er gedanst op deze muziek, wat voor velen een belangrijke aantrekkingskracht is. Muziek vraagt om een lichamelijke reactie: het bewegen van het lichaam op de beat.

Rill, B (2010) identity discourses on the dance floor. Anthropology of consciousness. 21(2): 139-162.

Terug naar boven

Ervaring van Drugs

Deze ervaring wordt versterkt door drugsgebruik. Het is niet gezegd dat wanneer mensen naar een rave gaan ze automatisch drugs gebruiken, maar het hoort er vaak wel bij. De drugsconsumptie in het Amsterdamse uitgaansleven heeft een hele eigen geschiedenis doorgemaakt van marihuana en opium in de jaren '60 tot GHB, Ketamine, cocaïne en voornamelijk XTC en MDMA op de huidige raves (Rill 2010: 154). Rill wijst ons er op dat de drugs niet alleen een chemische reactie in het lichaam veroorzaakt, maar dat het de interactie tussen het lichaam en haar zintuiglijke omgeving verandert (ibid.: 154). Het gehoor, zicht, tast, smaak, en emoties veranderen na het gebruik van drugs, omdat drugs de gebruiker in een andere staat van bewustzijn brengt. De combinatie van intens harde muziek, de chaotische verlichting, de veranderde staat van zijn, en de samenkomst van vele lichamen die allemaal op dezelfde beat bewegen transporteert de ravers in een 'andere' wereld, dan die zij of hij in het dagelijkse leven ervaart.

Rills, B (2010) identity discourses on the dance floor. Anthropology of consciousness. 21(2): 139-162.

Terug naar boven

Spontaneous Communitas

Voor één etmaal wordt een buitenplaats of loods omgetoverd tot een ontmoetingsplaats voor gelijkgestemde, die daar samen komen om te feesten. Op deze manier wordt er een soort tijdelijke wereld gecreëerd die anders is dan de bekende dagelijkse routine. Door een gezamenlijke ervaring van de muziek, drugs en het samen zijn, ontstaat er een gevoel van eenheid. We kunnen deze gevoelens vergelijken met wat Victor Turner(1969) spontaneous communitas heeft genoemd. Tijdens deze communitas-achtige ervaringen:

The "I" dissolves and becomes "we", but it is not "we" as in the sense of a defined social group with a

consensual collective identity and some organizing principles. Rather, the "we" at a rave is a

collective sensual experience. While each individual has autonomous space and personalized

experience, they are simultaneously aware that they are part of the collective body (Rill2010: 155).

Het gevoel van eenheid wordt dus opgeroepen door de elektronische muziek die je meesleept in een lichamelijke ervaring, die geïntensiveerd kan worden door drugs en zorgt voor het gevoel van het horen bij een collectief lichaam. In deze andere staat van bewustzijn ervaren de ravers de wereld op een meer lichamelijke manier, in het hier en nu: 'being in your body, and out of your mind'(Rill 2010: 144). Tijdens de rave ervaring wordt het gevoel geproduceerd dat er meer is dan dat wat wij in het dagelijkse leven ervaren. In de wereld van de rave kunnen zij de wereld om een andere manier ervaren, hier kunnen zij hun lichaam laten spreken zonder dat ze het hoeven te begrijpen. Op deze manier kunnen zij in het hier-en-nu van de rave leven. Voor de mensen die zich niet in een andere staat van bewustzijn bevinden is het moeilijk om deze connectie te voelen.

Rill, B (2010) identity discourses on the dance floor. Anthropology of consciousness. 21(2): 139-162.

Terug naar boven