Persoonlijke ervaringen

Toen ik voor het eerst te horen kreeg over mijn hoogbegaafdheid was ik ongeveer acht jaar. Er is toen voor het eerst een officiële IQ-test bij mij afgenomen, op initiatief van mijn ouders. Op dat moment zei me dat allemaal nog niet veel. Ik ging naar de basisschool en ik merkte wel dat ik bij de betere leerlingen hoorde, maar ik kon dat nog niet in perspectief plaatsen. Ik had ook moeite om mij sociaal gezien in te passen in de groep, en voelde mij vaak niet op mijn plaats bij mijn klasgenoten, maar ik besefte nog niet dat de oorzaak hiervan wel eens mijn hoogbegaafdheid kon zijn.

Gaandeweg werd echter wel duidelijk dat ik niet zo functioneerde als veel van mijn leeftijdsgenootjes. Het feit dat ik goed kon leren was hierbij zeker niet het enige aspect. Ik merkte ook steeds meer dat ik niet hetzelfde dacht als de andere kinderen en mij veelal met andere dingen bezighield dan zij. Hierdoor ben ik als kind vrijwel altijd een buitenbeentje geweest. Als er in de schoolpauzes gespeeld en gestoeid werd door de jongens uit mijn klas, liep ik liever in mijn eentje rond terwijl ik muziek in mijn hoofd afspeelde en nadacht over allerlei dingen. Ik voelde niet de behoefte om bevriend te raken met de andere kinderen, die zo anders in elkaar leken te steken dan ik. Andersom werd ik ook niet begrepen, wat vaak resulteerde in pesterijen, waardoor ik steeds ongelukkiger werd en vaak van klas of zelfs van school moest veranderen.

Tijdens mijn middelbare schoolperiode kwam ik er achter dat mijn hoogbegaafdheid wel eens de hoofdoorzaak van mijn benarde sociale positie kon zijn. Vanaf toen ben ik mijzelf minder gaan zien als iemand die niet geschikt is om ergens bij te horen waar hij wel bij zou moeten horen, maar als iemand die zijn eigen ‘unieke’ mogelijkheden heeft. Ik ging mijn begaafdheid steeds meer zien als iets dat mij perspectief biedt, iets dat ik op een positieve manier aan kan wenden, in plaats van als een nare beperking.

Pas in het hoger onderwijs ben ik uiteindelijk echt tot ontplooiing kunnen komen op de manier waarop ik dat altijd al had gewild. Ik studeer nu klassiek piano aan het Conservatorium en Nederlands Recht aan de Universiteit en ik ben dankbaar dat ik die studies, die mij zo interesseren, dankzij mijn capaciteiten kan volgen. Ook zit ik nu eindelijk tussen mensen waar ik meer raakvlakken mee heb, dus ook van sociale uitsluiting is geen sprake meer.

Ik denk dat de sleutel tot omgaan met hoogbegaafdheid het zoeken naar je eigen kwaliteiten is, gecombineerd met de mogelijkheid om die helemaal op jouw manier vorm te geven. Een welwillende omgeving is hiervoor essentieel. Helaas is hier in de reguliere schoolsystemen nog steeds weinig begrip en ruimte voor en zal hoogbegaafdheid voor veel begaafde kinderen en volwassenen iets blijven dat hun een extra moeilijkheid geeft om het leven, net als ieder ander, naar hun eigen voldoening vorm te geven.

In 2005 ben ik erachter gekomen dat ik hoogbegaafd ben. Mijn leven zelf is daardoor niet veranderd, de keuzes die ik maak daardoor wel. Ik heb toen eindelijk mijzelf leren kennen. Mij werd toen duidelijk waarom ik op school altijd anders was, waarom ik goed kon hoofdrekenen, waarom ik als eerste de tafels uit mijn hoofd kon en waarom ik altijd te horen kreeg dat ik maar naar het lbo moest. Ik snapte ook waarom ik altijd eerst het laatste hoofdstuk uit een boek leerde en dan pas de rest, waarom ik altijd anders leerde dan anderen en waarom ik mij altijd anders voelde.

Nadat ik ontdekte van mijn HB zijn wist ik dat ik andere keuzes moest maken in het leven. Ik snapte plotseling waarom ik maar kort ben geboeid door projecten op mijn werk en privé. Dit zorgde ervoor dat ik als interim ging werken en dat ik leerde om te gaan met mijn leidinggevende.

Mijn omgeving weet vaak niet dat ik HB ben, dat hoeft ook niet. Iedereen heeft de neiging een etiket te plakken op hoogbegaafdheid, zelfs ik zelf als ik niet oppas. Maar ik weet het wel en dat ik het weet is vooral heel fijn. Waar het vroeger, onbewust, een last was omdat ik niet wist dat ik in beelden denk, dat ik sneller denk dan anderen en dat anderen dus niet zo denken als ik. Hb zijn is nog steeds lastig en het zit me soms in de weg maar ik weet waarom, dat is voldoende.

Ik ben geboren en getogen in een klein gehucht. Ik ging naar de (toen nog) kleuter- en lagere school in een dorp verderop. Dat was, dacht ik, één van de dingen waarom ik ‘anders’ was dan mijn leeftijdgenoten. Op het plein met buitenspelen keek ik naar de spelende en lachende kleuters alsof het een andere wereld was. Ik zag ze, bekeek ze, analyseerde ze en voelde me niet één van hen. Op de lagere school “begon het”, daar zou ik van allerlei leuke, spannende en moeilijke dingen gaan leren. De eerste woordjes waren nog leuk, ik lachte nog in de klas. Wat hierna kwam kan ik me nauwelijks nog herinneren. Wat ik me wel kan herinneren is dat ik er weinig moeite voor hoefde doen om “mee te kunnen doen”, dat het me niet “wakker hield”, dat het me niet aanspoorde tot “er lekker mee bezig zijn”. Als ik foto’s van mezelf terugzie uit die periode dan zie ik een meisje dat er mat uitziet, het niet naar haar zin heeft, een grimas toont, omdat je nu eenmaal moet lachen voor een foto. Mijn spontane blik was weg, verdwenen en ik wist niet waarheen.

Eenmaal op de middelbare school kikkerde ik niet op. Voor de cito-toets had ik een mooie score behaald aan het eind van mijn lagere school-carrière, maar de leerkracht adviseerde mavo i.p.v. het havo/vwo-advies van cito, “want Marije is niet gemotiveerd om te leren, ze maakt haar huiswerk vaak niet, ze wil niet leren.” Dat ik mijn huiswerk (3 zinnen ontleden voor de week erna) niet deed omdat het te simpel was, en dat ik een ziek klasgenootje naast het huiswerk ook van een uitgebreide uitleg voorzag, dat werd niet gezien en hierin dus ook niet meegenomen. Ook op de mavo maakte ik mijn huiswerk op het laatste moment en maakte ik de toetsen op mijn sloffen om er net een voldoende voor te halen. Ik ging er mee over, het was goed genoeg. Na een 3-jarige mbo-opleiding ging ik studeren aan het hbo. Ook hier lukte het prima om met kort tevoren inkijken van de lesstof haar tentamens met goede cijfers af te ronden. Het diploma werd behaald met nodige doorzettingsvermogen en een lange adem.

In de tussentijd, op 23-jarige leeftijd, had ik een thuistest aangevraagd bij de Mensa. Ik wist dat ik slim was, slimmer dan veel van mijn leeftijdgenoten. En toch was ik onzeker, durfde ik niet te laten zien wat ik in huis had. Ik kreeg een uitnodiging voor “de echte test” en ik ben gegaan. Uit die test bleek dat mijn score inderdaad hoog is in vergelijking met het gemiddelde. Een bevestiging van wat ik al dacht, nu zwart op wit. Maar de hieraan te verbinden consequenties kon ik nog niet afdoende overzien. Ik meende, ook al was ik hoogbegaafd, dat ik net als ieder ander gewoon moest doen wat gedaan moest worden en met wat er “nu eenmaal beschikbaar was”. Pas later kwam ik er, middels schade en schande, achter dat veel wat voor anderen werkt, voor mij anders werkt.

Nu pas, ik ben nu bijna 37, ben ik bezig mezelf terug te vinden en te laten zien wie ik ben, wat ik wil, wat ik in huis heb en wat ik nodig heb. Eén van de dingen die mij nog niet als vanzelf afgaat is bijvoorbeeld het benoemen van wat ik voel als ik iets meemaak of ergens tegenaan loop. Ik vind dit moeilijk. Waar het leren van ingewikkelde dingen me relatief makkelijk afgaat, gaat zoiets aanleren me niet zo eenvoudig af. Dat voelt voor mij als mislukking, een “ik kan het niet”. Daar moet ik echt reuze mijn best voor doen en daar kan ik wel wat hulp bij gebruiken. En daar moet ik dus ook om vragen dan, wat de nodige emoties bovenbrengt tot machteloosheid, frustratie, boosheid en verdriet met tranen aan toe. Dat wordt nog wel eens weggewuifd met: “Zo erg is het toch ook weer niet” of geïnterpreteerd als “Het is te zwaar voor je” of erger nog: “Je zit ergens anders mee.” Toch is het iets waar ik doorheen moet, die emoties en daarvoor heb ik de kans nodig om mezelf te laten zien (wat dus ook weer emoties beroerd enzovoorts).

Momenteel krijg ik begeleiding van een psycholoog die gespecialiseerd is in begeleiding van hoogbegaafden. Daarnaast lees ik regelmatig in boeken of artikelen over het onderwerp, zoals “The gifted adult”, “Hoogbegaafd, dat zie je zó” en “Verleid jezelf tot excellentie”. Hierin herken ik veel van mezelf terug en het is fijn om te merken dat ik niet de enige ben. Daarnaast helpt het me om enig inzicht te krijgen in hoe ik bepaalde situaties en gevoelens anders kan zien, hoe ik mezelf kan helpen de dingen anders te zien. In combinatie met de psychologische begeleiding vallen er dan vaak ineens veel puzzelstukjes achterheen op hun plaats. Ook het omgaan met andere mensen die hoogbegaafd zijn doet me reuze goed. Een verhitte discussie of een geanimeerd gesprek uptempo voelt zo lekker, me helemaal kunnen laten gaan zoals ik diep van binnen ben. Die momenten voelen goed en helpen me op andere momenten om dan te kunnen temperen, wat minder snel te gaan, om zo met een groep in hun tempo te blijven gaan. Al blijft het moeilijk om niet als een formule 1 wagen te scheuren als ik enthousiast raak. Ik hoop op korte termijn een leuke, inspirerende werkplek te vinden waar ik mijn eigen-wijze ei kwijt kan op een zodanige wijze dat dit ei iets moois gaat opleveren voor velen.

Ik zou willen dat ik had wat jij hebt?

Eén van de meest voorkomende misvattingen rond hoogbegaafdheid heb ik vaak in deze zin tot uitdrukking gebracht horen worden. De meeste mensen denken dat hoogbegaafden denken zoals zij, zijn zoals zij, alleen dan intelligenter. En dat is begrijpelijk. Ik roep die schijn zelf op door regelmatig te laten merken dat ik dingen weet die anderen niet weten, door verbanden te leggen die nooit in de hoofden van anderen zouden zijn opgekomen en door mijn gedachten eloquent tot uitdrukking te brengen. Vaak echter bevind ik mij aan de andere kant en ben ik degene die met een gezicht vol vraagtekens luistert naar de schijnbaar begrijpelijke dingen die anderen tegen elkaar (en mij) zeggen. Ik ben, om het in logische termen uit te drukken, geneigd direct van A naar D te gaan en B en C over te slaan, vaak zelfs over het hoofd te zien, en evengoed als ik de weg naar D makkelijker vind, is B voor mij weer moeilijker bereikbaar. Hoewel hoogbegaafden wellicht over een sneller brein beschikken dan anderen, is het vooral het anders functioneren van het brein dat volgens mij kenmerkend is voor hoogbegaafdheid.

Ik zou willen dat ik had wat jij hebt?

Vaak is dat ook een gedachte van mij geweest. Ik ben anders, denk anders en 'normaal zijn' (wat dat dan ook zijn moge) was een grote wens van me. Hoogbegaafd is de naam van het label dat erop geplakt is toen ik zeven was en het was voor mij lange tijd een antithese van 'normaal zijn', mede doordat mijn schoolcarrière zeer turbulent is verlopen. Uiteindelijk heb ik na vele omwegen toch een diploma bemachtigd. In de tussentijd heb ik bovendien ontdekt dat een scherp en ad rem verstand in combinatie met een goed gevoel voor humor al snel maakt dat mijn anders zijn als aangenaam wordt ervaren en heb ik mijn humor leren gebruiken om me staande te houden in de duizelingwekkende wereld van sociale conventies. Mijn neiging denkstappen over te slaan resulteerde er op den duur in dat ik niet alleen moest leren om die stappen te achterhalen, maar deze en passant leerde beschrijven, zodat ik mezelf door allerlei vormen van taal tot uitdrukking leerde brengen. Dat werd een belangrijke vaardigheid die me na aan het hart ligt. Hoogbegaafdheid is op die manier een wezenlijk deel van mij geworden, ongeveer zoals mijn DNA dat is. Het is niet wat ik ben, maar het is een oorzaak van een groot deel van wat ik ben. Tegelijkertijd is het datgene wat oplossingen genereert en maakt dat mensen die mijn expressievormen waarderen ook mij als mens kunnen zien en aanvaarden. Het is een uitdaging om mee te (leren) leven, het vraagt veel meer moeite en aanpassingsvermogen dan de bagage die veel andere mensen hebben, maar uiteindelijk vervagen de zwakke kanten bij het volwassen worden en dan komt dat wat mooi en bijzonder is boven drijven. Nu kan ik mezelf staande houden, genieten van wat ik heb en omgaan met wat ik niet heb en zou ik met niemand meer willen ruilen.

http://tharealkawasakininja.hyves.nl/