Deze tekst dient als achtergrond bij onze documentaire. Wij zijn aan dit project begonnen met het idee dat religie op de weg terug is. Na een periode waarin religie langzaam uit onze samenleving leek te verdwijnen is het nu weer geaccepteerd om over religie te praten. Wij waren dan ook geinteresseerd waarom jonge mensen nu in god geloven en waarom ze dit naar de buitenwereld uitdragen. Hieronder een korte beschrijving van het debat dat de afgelopen decennia in de sociale wetenschappen gevoerd is over secularisering.

Sociaal wetenschappers zijn vanaf het ontstaan van de sociale wetenschappen geïnteresseerd geweest in religie. August Comte voorzag in de 19^e eeuw dat religieuze kennis vervangen zou worden door positieve (wetenschappelijke) kennis. Later benoemden onder andere Edward Burnett Taylor en  Emile Durkheim belangrijke kenmerken van religie (Pals: 1996. 120). Hedendaagse wetenschappers bouwen nog steeds op de kennis van vooral Durkheim voort.

Een belangrijk onderwerp in het onderzoek naar religie is secularisering. Onder andere Max Weber ging er aan het begin van de 19^e eeuw vanuit dat mensen onder invloed van modernisering steeds minder waarde toe zouden kennen aan religie en dat religie langzaam uit de samenleving zou verdwijnen. Zoals we in de tabel hieronder kunnen zien gebeurde dat ook in zekere mate, maar religie verdwijnt niet. In ieder geval niet in Nederland. In 1849 rekende in Nederland niemand zich niet tot een kerkelijke gezindte. In 2004 is dit 41% van de Nederlandse bevolking. Maar er is een probleem met deze cijfers. Zij vertellen ons enkel hoeveel procent van de Nederlandse bevolking tot een bepaalde kerk behoort. Ze zeggen niets over het daadwerkelijke geloof in god. Het is ondanks deze cijfers heel goed mogelijk dat een groter percentage van de bevolking in god gelooft. Goede cijfers hierover ontbreken ons. Ondanks dit voorbehoud kunnen we zeggen dat in Nederland, en vele andere geïndustrialiseerde landen, de afgelopen honderd jaar een proces te zien geweest is waarbij religie minder belangrijk is geworden in het leven van mensen. Grote uitzondering echter in de geïndustrialiseerde wereld zijn de Verenigde Staten. Uit vele onderzoeken blijkt dat invloed van religie hier onverminderd groot is. Het aantal mensen dat zich hier rekent tot een kerkelijke gezindte is bijzonder hoog en niet lager dan bijvoorbeeld vijftig jaar geleden. Ook lijkt het kerkbezoek over de lange termijn hier niet duidelijk af te nemen. Vele onderzoekers hebben getracht hier verklaringen voor te zoeken en wijzen op de grotere pluriformiteit in religiositeit in de VS en een kleinere rol van de overheid. In de rest van de wereld groeit het aantal mensen dat een bepaalde godsdienst aanhangt (Norris: 2004, 58). Maar het gaat te ver hier verder over uit te wijden. De opmerking dat secularisering een (West) Europese aangelegenheid lijkt te zijn is voldoende.

Maar zet secularisering in Europa en dan vooral Nederland door? Dit is eigenlijk de vraag die ten grondslag ligt van onze documentaire. Wij menen een opleving te zien in de interesse voor religie. Na lange tijd verdrongen te zijn geweest door de liberale tijdsgeest van de jaren ’60 en ’70, maakt religie misschien weer een opleving door. Er mag in ieder geval weer over gesproken worden. Maar betekent dit ook dat meer mensen weer in god gaan geloven? Uit de cijfers blijkt dit voorlopig nog niet duidelijk. In 2004 noemden meer mensen zich niet tot een kerkelijke gezindte behorend dan in 2000. En ook het kerkbezoek daalt nog steeds. Maar de cijfers zwakken wel af. In absolute getallen keren steeds minder mensen de kerk de rug toe. Maar misschien is het ook nog te vroeg om daar iets uit te kunnen concluderen.In ieder geval staan wij in de academische wereld niet alleen met onze vermoedens.

Belangrijke hedendaagse religieonderzoekers als Peter Berger en Thomas Luckmann hebben hun opvattingen over secularisering bijgesteld en zien religie nu als deel van de ‘Conditio Humana’ (Luckman: 2003, 278). Maar er zijn ook tegenstanders van deze visie in bijvoorbeeld de naam van Pippa Norris. Deze politicoloog meent dat secularisering optreedt bij een toename aan bestaanszekerheid. Religie is voor hem behoefte die ieder mens heeft. (Norris: 2004, 19). De vraag die overblijft, is hoe Nederland er over laten we zeggen 30 jaar er uit ziet. Is god dan definitief dood of is hij of zij weer opgestaan?