Tussen Droom en Daad

Het denken over waanzin

Hierboven zijn de verschillende wetenschappelijke benaderingen die onder Droom uitgebreider aan bod zijn gekomen schematisch weergegeven. Uit het overzicht wordt duidelijk hoe verschillend er gekeken wordt naar de mens, waanzin en hoe mens en waanzin zich in de maatschappij tot elkaar verhouden.

In de huidige gezondheidszorg is het debat dat is aangewakkerd in de jaren vijftig door de antipsychiatrie beweging nog altijd actueel. Enerzijds groeit de kennis in de neurowetenschappen, anderzijds heeft de antipsychiatrie haar idealistische visie vertaald naar een praktische benadering. De kritiek van de vernieuwende psychoanalytici was met name gericht op een breder begrip van en aandacht voor de menselijke ziel. Inmiddels is de psychiatrie bekend met het gedachtegoed van de antipsychiatrie maar onderkent de moeizaamheden ten aanzien van volledige integratie in de maatschappij. Momenteel is symptoombestrijding van waanzin de overheersende visie in de praktijk van de sociale psychiatrie.

In onze samenleving speelt de overheid een belangrijke rol in de vertaalslag van op idealen gebaseerde theorieën naar een werkbare praktijk zoals onder Tussen is behandeld. De gedachte achter de Wet maatschappelijke ondersteuning doet ons vermoeden dat mensen die het moeilijk hebben of hulp nodig hebben voor psychiatrische klachten, het volledige inzicht en alle kennis bezitten om wel overwogen keuzes te maken binnen het reguliere en alternatieve zorg pakket. We zouden onszelf de vraag moeten stellen of dit daadwerkelijk zo is en of keuzes worden gemaakt die uiteindelijk tot verbetering van de situatie leiden. Op dit moment zullen huisartsen en andere betrokkenen uit de zorg vanwege hun functieomschrijving altijd door moeten blijven verwijzen naar de reguliere zorg, maar als uitkomsten van andere manieren van zorg beter aan blijken te slaan zou de overheid haar beleid daarin moeten verscherpen en aanpassen. Op deze punten is nog een lange weg te gaan.

BUURTBOERDERIJ
De buurtboerderij zit op de grens in het denken over waanzin. Duidelijk is dat het een plek is voor mensen die in de reguliere banen van de zorg hun heil niet kunnen vinden. Sociaal isolement is vaak een vicieuze cirkel voor mensen met psychotische ervaringen en als vrijwilliger op de buurtboerderij kun je deze cirkel doorbreken. Dit is mogelijk omdat mensen zich hier geen patiënt voelen, wat duidt op een sociaal mensbeeld uit de antipsychiatrie. Maar bij het werken met de vrijwilligers kunnen beperkingen door het beheer van De Regenboog Groep niet worden genegeerd. Dus bij een sociaal mensbeeld blijft 'waanzin' nog wel gezien als een ziektebeeld. Daarnaast wil de boerderij een goed functionerende horeca gelegenheid zijn, waar een zo divers mogelijk bezoek komt consumeren. Hiermee staat de plek in de maatschappij tussen integratie en acceptatie in. Met het creëren van een plek waar waanzin een 'vorm van zijn' is moet een context worden afgebakend. Juist deze afbakening staat haaks op het idee van integratie maar paradoxaal genoeg ook haaks op het idee van acceptatie. Voor echte acceptatie is immers juist contact tussen de verschillende groepen nodig.

Zo balanceert de buurtboerderij in onze visie tussen bevordering van integratie in de maatschappij en acceptatie van anders zijn in. Een balans die in stand kan blijven en werelden met elkaar in contact kan brengen, maar waarvoor inzet en begrip essentieel is. Hoe zie jij de boerderij?